Mimo że masz stabilną pracę, wysokie stanowisko, a ostatnio nawet dostałeś/dostałaś awans i podwyżkę… cały czas czujesz się nie na miejscu, jakby gdybyś udawał/udawała kogoś, kim nie jesteś? Jeśli brzmi to znajomo, prawdopodobnie cierpisz na syndrom oszusta, zwany również syndromem impostora. Oto jak się przejawia oraz jak walczyć z tym syndromem.
Syndrom oszusta – definicja
Syndrom oszusta to głębokie przekonanie o własnym braku kwalifikacji i umiejętności do zajmowania jakiejś pozycji społecznej, zawodowej. Osoba dotknięta syndromem ma wrażenie, że nie zasługuje na stanowisko, wysokie wynagrodzenie czy inne przywileje. Wydaje jej się, że oszukuje innych względem własnych kwalifikacji i nieustannie obawia się odkrycia tego „oszustwa”. Doświadcza zatem wysokiego stresu i stanów lękowych, ma poczucie izolacji i niezrozumienia.
Syndrom impostora wiąże się często z pracoholizmem oraz perfekcjonizmem – kiedy dana osoba stara się za wszelką cenę zamaskować „niekompetencję”. Są jednak przypadki, gdy syndrom prowadzi do apatii, spychania odpowiedzialności na innych i stopniowej rezygnacji z zaangażowania w sprawy zawodowe.
Syndrom oszusta – przyczyny
Syndrom najczęściej dotyka kobiety na wysokich stanowiskach. Wśród przyczyn syndromu oszusta wskazuje się zaburzenia samooceny, a w szczególności brak wiary w siebie, poczucie niższości.
Do wystąpienia syndromu przyczynić mogą się także krzywdzące stereotypy wymierzone w grupę społeczną, do której należy pracownik – np. względem kobiet, które wg wciąż powszechnego stereotypu nie nadają się na wysokie stanowiska, a jedynie do zadań pomocniczych i asystenckich. Internalizacja krzywdzących stereotypów prowadzić może u kobiety na wysokim stanowisku do poczucia wewnętrznej sprzeczności w postrzeganiu samej siebie. W efekcie pracownica może chorobliwie szukać w otoczeniu dowodów na to, że inni również są przekonani o tym, że jest osobą nie na miejscu, nie jest dość dobra, by kierować zespołem.
Syndrom oszusta – objawy
Do typowych objawów syndromu oszusta należą:
- przekonanie o nieustannym oszukiwaniu innych co do własnych kwalifikacji,
- ciągły lęk przed zdemaskowaniem,
- wysokie poczucie stresu,
- poczucie izolacji i niezrozumienia,
- perfekcjonizm, pracoholizm,
- apatia i wycofanie z życia firmy.
Długotrwały stres, z jakim wiąże się syndrom oszusta, miewa swoje konsekwencje fizjologiczne, np. bóle głowy, kołatanie serca, bóle brzucha, niestrawność, zaburzenia odżywiania, zaburzenia snu.
Syndrom oszusta – jak sobie z nim poradzić?
Syndrom oszusta hamuje karierę zawodową, pogarsza jakość życia, obniża samopoczucie, może też prowadzić do poważniejszych zaburzeń osobowości. Dlatego warto z nim walczyć. Jeśli zauważyłeś/zauważyłaś u siebie objawy świadczące o tym syndromie, najlepiej, jeśli zwrócisz się o profesjonalną pomoc psychologiczną. W czasie terapii odkryjesz techniki pozwalające na odbudowanie samooceny i bardziej realistyczne ocenianie swoich możliwości, talentów i kompetencji.
Na początek warto też zacząć walczyć z nawykiem porównywania się z innymi, a także dostrzegać i doceniać swoje małe sukcesy.
